به همین دلیل رویکرد کاندیداها نسبت به ساختار نظام بینالملل، نظام مسائل سیاستخارجی ایران، ایدهها و راهکارهای برون رفت از مشکلات و مواجهه با چالشهای منطقهای و بینالمللی میتواند یکی از مهمترین شاخصهای انتخاب نامزد اصلح برای سپردن سکان ریاستجمهوری و نشستن بر صندلی دفتر پاستور باشد.
از آنجا که سیاستخارجی به معنی دنبالکردن منافع کشور و مجموعهای از اهداف و راههای رسیدن به آنها در سطوح بینالمللی و در رابطه با جوامع، دولتها و کشورهای دیگر و همچنین راهنمای موضعگیری یک دولت در جهان پیرامونی است، بنابراین اهمیت دارد که بدانیم هر یک از کاندیداها نسبت به این موضوعهای پیشروی چگونه نگریسته، چه ایده و راهکاری برای پیشبرد منافع ملی و ارتقا جایگاه ایران در فضای نظام بینالملل داشته و چگونه از ابزار موجود کشور برای بیشینهسازی قدرت در ساختارهای منطقهای و بینالمللی استفاده میکنند.
در یک نگاه کلی میتوان مهمترین موضوعهای پیشروی دولت چهاردهم در حوزه سیاست خارجی را در دو سطح منطقهای و بینالملل تقسیمبندی کرد. در سطح منطقه، چگونگی گسترش روابط با همسایگان، پیگیری سهم ایران از کریدورها، پیشبرد منافع ایران در محیط آشوبزده منطقه و تاثیرگذاری بر نظم آینده غرب آسیا و در سطح بینالمللی، چگونگی مواجهه با تحریمهای بینالمللی، مدل مواجهه با مذاکرات هستهای و چشمانداز روابط با قدرتهای بزرگ شرق و غرب در نظم در حال گذار بینالملل.
با توجه به نزدیکشدن به آخرین روزهای پویشهای تبلیغاتی و بیان نظرهای کاندیداها و نمایندگان آنها در حوزههای مختلف بهویژه سیاستخارجی، میتوان مواضع ۶ کاندیدا را که در خصوص مهمترین چالشهای سیاستخارجی جمهوری اسلامی ایران در میزگرد و مناظره سیاسی مطرح شد، مرور کرد:
سیاست همسایگی
یکی از مهمترین موضوعها در دولتهای گذشته به فراخور راهبرد و اولویتی که در سیاستخارجی برای خود در نظر گرفته بودند، مدل تعامل با کشورهای همسایه و منطقه بوده که در هر دوره با فراز و فرودهای همراه بوده است. با توجه به اهمیتی که روابط با همسایگان در خروج ایران از تنهایی استراتژیک و بیاثرکردن تحریمهای غربی داشته است، به بررسی رویکرد هر کدام از نامزدهای ریاست جمهوری در حوزه سیاست همسایگی پرداختیم.
سعید جلیلی
از نگاه وی، ارتباط با همسایگان مهمترین فرصت برای دور زدن تحریمهاست. او فرصت همسایگی با ۱۵ کشور و مبادلات دوجانبه را بهترین امکان برای ارز آوری کشور میداند. در این بخش از سیاستخارجی، جلیلی به گسترش و تقویت سیاستهای همسایگی با تمرکز بر مولفههای اقتصادی تاکید دارد.
از نگاه او، یکی از شاخصههای سیاست خارجی مطلوب و دیپلماسی قوی، ایجاد تعاملات اقتصادی پایدار به ویژه با همسایگان است. جلیلی به طور کلی بر ادامه سیاستهای شهید رئیسی در این حوزه تاکید داشته و آن را یکی از موثرترین راهها برای بیاثر کردن تحریمها میداند.
محمدباقر قالیباف
وی در این خصوص اعتقاد دارد اقتدار منطقهای به معنای گسترش روابط با همسایگان است که این سیاست در دولت شهید رئیسی آغاز شده و دولتش با قوت و قدرت خواهان ادامه این مسیر است. قالیباف میگوید ایران در ارتباط با کشورهایی همچون روسیه، چین، هند، پاکستان و البته با آسیای میانه دارای کلید طلایی است و ایران با همه این کشورها دارای روابطی صمیمانه است که باید از این ظرفیتها به خوبی استفاده کند. دولت آینده باید بتواند بهگونهای رفتار کند که امنیت و اقتصاد، محور ارتباط ایران با کشورهای همسایه باشد. ما هرگز در انفعال ژئوپلیتیکی قرار نخواهیم گرفت.
مسعود پزشکیان
وی در تشریح سیاست همسایگی دولت خود میگوید تحت هیچ شرایطی تقویت و گسترش سیاست همسایگی را کنار نمیگذارد و روابط و چالشهای موجود با همسایگان را بر اساس اشتراکات مدیریت خواهد کرد. پزشکیان درخصوص سیاست همسایگی «قائل به ایجاد یک منطقه قوی است که بستر مناسبی برای تامین امنیت و توسعه ایران و کشورهای همسایه باشد.»
پزشکیان معتقد است کشورهای برادر و همسایه نباید منابع ارزشمند خود را صرف رقابتهای فرسایشی و تنش کنند. «اگر ما یک منطقه قوی داشته باشیم و منابع خود را در جهت رفع تنش و همافزایی و توسعه بکار ببریم، قدرتهای فرامنطقهای و بیگانگان در منطقه مسلط نخواهند شد و باید با کشورهای همسایه، پیمان عدم تعرض امضا کنیم و به سمت پیوندزدن منافع مشترک گام برداریم.»
علیرضا زاکانی
وی در توضیح سیاست همسایگی دولتش، فقط به بیان این موضوع بسنده کرد که یکی از اولویتهایش در سیاست خارجی و ارتباط با همسایگان، عمقبخشی به محور مقاومت و ایجاد پیوستگی فرهنگی با ملتهای منطقه خواهد بود.
امیرحسین قاضیزاده هاشمی
این نامزد ریاست جمهوری، همسایگان را عمق استراتژیک کشور میداند و با اشاره به یکی از شعارهای دولتش یعنی با دوستان مروت و با دشمنان مدارا، به توضیح سیاست خارجی خود در حوزه سیاست همسایگی پرداخت و میگوید «سیاست خارجی نگاه به شرق و توسعه روابط با کشورهای همسایه و مسلمان، با تولید قدرت و دفاع از مظلومان جهان بدون درگیری و توسعه تنش با سایر کشورها» از اصول کار دولت او خواهد بود.
مصطفی پورمحمدی
وی در این بخش اعتقاد دارد توافقهای منطقهای، بازارهای مشترک مرزی و تعریف پروژههای مشترک با همسایگان، امکان ارزآوری بالایی را برای ایران بههمراه خواهد داشت. از منظر پورمحمدی، حضور ۱۵ کشور همسایه که منابع، فرهنگ، موقعیتها، توان اقتصادی و بازارهای خوبی در این حوزه در اختیار کشور قرار میدهند، بسیاری از نیازهای ما را تامین خواهند کرد. بر همین اساس باید به حوزه پیرامونی توجه و بخشی از نیازهای موجود را با دادوستد پیرامونی جبران کرد.
است زیرا اعتقاد دارد ایران از طرف مقابل برجام طلب دارد و باید مذاکرات را ادامه داد تا طرف مقابل را مجبور به پرداخت حق و سهم خود کرد.
قالیباف
وی، رفع تحریم و مشکلات خارجی کشور را اولویت اول دولت خود اعلام کرده و در همین زمینه تاکید دارد، دولتش بهمنظور تعیین تکلیف برجام حتما مذاکرات را با طرفهای غربی انجام خواهد داد؛ اما این مذاکرات را با تکیه بر چهارچوب قوانین و سیاستهای کلی نظام و مشروط بهعمل متناظر طرف مقابل.
وی تاکید کرد در حوزه رفع تحریمها اقدام متقابل طرف غربی از اهمیت بالای برخوردار است. از سوی دیگر، قالیباف بر خنثیسازی تحریمها با استفاده از ظرفیتهای موجود در پیمانهای منطقهای همچون بریکس، شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا تاکید دارد. او همچنین یکی از مهمترین عوامل بیاثر کردن تحریمها رشد اقتصادی داخلی میداند.
ثبت دیدگاه