به گزارش پایگاه خبری راه وطن به نقل از ایرنا بازگشت قطعنامهها و اجرایی شدن اسنپبک هم در روند رسیدن به این ایستگاه، مسیری غیرقانونی و مبتنی بر قلدری طرفهای اروپایی پیمود و هم در ادامه با توجه به وجود شکاف در دیدگاه کشورهای جهان نسبت به آن با چالشهای عمدهای در اجرا روبرو خواهد بود. ایران به همراه برخی کشورهای جهان قطعنامه ۲۲۳۱ را خاتمه یافته تلقی و رفتار و واکنش خود را بر مبنای همین تلقی تنظیم خواهد کرد.
توافقی که ۶ قدرت جهان در سال ۲۰۱۵ امضا کردند تا به یکی از مهمترین چالشهای سیاسی، حقوقی و فنی در نظام بینالملل پایان دهند؛ امروز با پایان قطعنامه ۲۲۳۱ به مرحله پایانی خود رسید. در این میان گرچه سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس، به تحریک و حمایت آمریکا با فعالسازی اسنپبک و بازگرداندن ۶ قطعنامه ملغی شده توسط قطعنامه ۲۲۳۱، آخرین ایستگاه این توافق را نابود کردند اما واقعیت آن است که قطار برجام از همان روزی که به راه افتاد با انواع چالشها و موانع بر سر راه خود مواجه بود و تنها عاملی که این توافق را کجدار و مریز به این ایستگاه پایانی رساند؛ عزم ایران برای ماندن بر سر پیمان بود.
امروز ۲۶ مهرماه ۱۴۰۴ برابر با ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵، از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، روز پایانی حضور پرونده ایران در شورای امنیت و پایان بیش از سه دهه امنیتیسازی این پرونده حقوقی و فنی است. تهران معتقد است بر مبنای برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ به عنوان سند پشتیبان برجام از امروز ملغی و تمام الزامات، محدودیتها و تحریمهای مرتبط با پرونده هستهای ایران باید لغو شود.
درباره قطعنامه ۲۲۳۱ چه میدانیم؟
اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد ۲۹ تیرماه سال ۱۳۹۴ و به فاصله ۶ روز از امضای برجام توسط ایران، آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان، قطعنامه شماره ۲۲۳۱ را در نشست خود به رأی گذاشته و با اکثریت قاطع اعضا تصویب کردند. قطعنامهای طولانی در ۳۰ بند و ۲ ضمیمه متن برجام و بیانیه تفسیری ۵+۱. قطعنامهای که از منظر حقوقی و برای نخسین بار در تاریخ شورای امنیت حقوق یک دولت فاقد سلاح اتمی عضو پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای در چرخه سوخت اتمی را بدون مستثنی کردن غنیسازی، تایید و تصریح کرد: «اجرای موفقیت آمیز این برجام ایران را قادر خواهد ساخت تا به طور کامل حق خود برای انرژی هستهای جهت مقاصد صلحآمیز را طبق مواد ذیربط معاهده عدم اشاعه هستهای و همسو با تعهداتش در آن سند اعمال کند و در نتیجه با برنامه هستهای ایران همچون برنامه هر دولت دیگر غیر دارنده سلاح های هستهای عضو معاهده عدم اشاعه رفتار خواهد شد.
به محض تصویب این قطعنامه، ۶ قطعنامه پیشین شورا یعنی قطعنامههای ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳ و قطعنامه ۱۹۲۹ ملغی شد. این قطعنامه ایران را از ذیل ماده ۴۱ منشور ملل که به موضوع تهدید صلح و امنیت جهانی اشاره دارد، خارج کرد. در این قطعنامه ایران به مدت ۵ سال از خرید و فروش سلاحهای متعارف و به مدت ۸ سال از فعالیتهای مرتبط با برنامه موشکی منع شده بود. براساس این قطعنامه پرونده ایران تا ۱۰ سال دیگر یا هر زمان زودتری که آژانس تایید کند هیچگونه فعالیت اتمی اعلام نشدهای در ایران وجود ندارد، در دستور کار شورای امنیت باقی میماند.
قطعنامهای که از منظر حقوقی و برای نخسین بار در تاریخ شورای امنیت حقوق یک دولت فاقد سلاح اتمی عضو پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای در چرخه سوخت اتمی را بدون مستثنی کردن غنیسازی، تایید کرد.
گرچه برجام و به تبع آن، قطعنامه ۲۲۳۱ به عنوان سند پشتیبان آن در طول ۱۰ ساله گذشته با انواع فرازو نشیب روبرو و در عمل از کارایی مورد نظر افتاد اما با توجه به اینکه آژانس بینالمللی انرژی اتمی تاکنون درباره حرکت ایران به سمت ساخت سلاح هستهای گزارشی به شورای امنیت ارائه نداده است، بر همین مبنا هم تهران معتقد است این بازه زمانی ۱۰ ساله تمام شده و بنابراین پرونده هستهای ایران و تمام آنچه مربوط به تحریمها و قطعنامههای مربوط به آن است باید طبق اشاره قطعنامه از دستور کار شورا خارج و به روند عادی بازگردد.
با این همه یکی از مهمترین بخشهای قطعنامه ۲۲۳۱، فرآیند موسوم به «اسنپبک» یا فرایند بازگشت همه چیز به نقطه اول؛ است. روشی که ۶ کشور و ایران برای رسیدن به میزانی از اعتماد به یکدیگر، بر سر آن توافق کردند و طی یک ماه گذشته به چالشی بزرگ میان تهران و سه کشور اروپایی حاضر در برجام تبدیل شد. سازوکاری که تروییکای اروپا از میان تمام بندهای برجام آن را برگزیده و به نوعی از این راهکار حل اختلاف سواستفاده کردند و ۶ شهریورماه سال جاری با صدور بیانیهای مشترک از آغاز روند فعالسازی مکانیسم موسوم به«اسنپبک» علیه ایران خبر داده و مدعی شدند تهران به تعهدات برجامی خود پایبندی جدی نداشته است.
تلاشهای دو عضو دیگر برجام یعنی چین و روسیه در فاصله یک ماه از این بیانیه نتیجه نداد و همزمان با رد قطعنامه تمدید قطعنامه ۲۲۳۱، از نخستین ساعات بامداد ۶ مهرماه تحریمهای شورای امنیت و سازمان ملل علیه ایران بازگشت و «فرحان عزیز حق» معاون سخنگوی سازمان ملل اعلام کرد که مطابق فرآیند مقرر در بندهای ۱۱ و ۱۲ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت(۲۰۱۵) از ساعت ۸ شب به وقت شرقی، تمامی مفاد قطعنامههای ۱۶۹۶(۲۰۰۶)، ۱۷۳۷(۲۰۰۶)، ۱۷۴۷(۲۰۰۷)، ۱۸۰۳(۲۰۰۸)، ۱۸۳۵(۲۰۰۸) و ۱۹۲۹(۲۰۱۰) به همان شیوهای که قبل از تصویب قطعنامه ۲۲۳۱(۲۰۱۵) در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ اعمال میشد، مجددا به اجرا درآمدهاند.
ایران: قطعنامه ۲۲۳۱ به پایان رسید
از همان روزهای نخست طرح فعالسازی اسنپبک و پسگشت به شرایط پیشابرجام، ایران این اقدام را غیرقانونی اعلام و تصریح کرد که از نظر تهران این قطعنامه پایانیافته و شرایط پرونده هستهای ایران باید به حالت عادی بازگردد. همزمان با ۲۶ مهرماه و موعد قانونی خاتمه قطعنامه ۲۲۳۱ وزارت امور خارجه، وزیر امور خارجه و شماری از کشورها و دولتهای مستقل جهان ضمن تأکید بر پایان این قطعنامه، اقدام سه کشور اروپایی را در این زمینه غیرقانونی اعلام کردند. وزارت امور خارجه همزمان با پایان یافتن قطعنامه در بیانیهای بر این مهم تأکید کرده است که در مهمترین بخشهای این بیانیه به موارد زیر اشاره شده است:
الف) دوره زمانی ۱۰ ساله تعیین شده طبق این قطعنامه در روز شنبه مورخ ۲۶ مهر ۱۴۰۴ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۵) به پایان میرسد و همه مفاد آن شامل محدودیتهای پیشبینیشده در مورد برنامه هستهای ایران و سازوکارهای مربوطه، از این تاریخ خاتمهیافته تلقی میشوند.
ب) همه هدف ادعایی طرح موضوع هستهای ایران در دستور کار شورای امنیت، اطمینان از ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران و عدم انحراف آن به سمت تسلیحاتی شدن بوده است. این هدف کاملا محقق است، کمااینکه هیچ گزارشی در مغایرت با این واقعیت از سوی آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز منتشر نشده و از این رو با انقضای قطعنامه ۲۲۳۱، باید با برنامه هستهای ایران مانند برنامه هستهای هر کشور فاقد تسلیحات هستهای عضو معاهده منع اشاعه رفتار شود.
