به گزارش پایگاه خبری راه وطن سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به ایرنا درباره اظهارات اخیر مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی گفت: آنچه همواره بر آن تاکید کردهایم این است که گزارش آژانس و متعاقبا سوءاستفاده سه کشور اروپایی و آمریکا از آن گزارش برای صدور قطعنامهای در شورای حکام، بهانه و فضایی فراهم کرد تا رژیم صهیونیستی و آمریکا بتوانند از آن سوءاستفاده کنند.
«اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه امروز (دوشنبه ۱۴ مهر) در نشست خبری با اصحاب رسانه به بیان مهمترین تحولات، تصمیمات و اقدامات دستگاه دیپلماسی پرداخت. سخنگوی وزارت امور خارجه در ابتدای این نشست با اشاره به تحولات دو هفته اخیر گفت: دستگاه دیپلماسی یکی از مقاطع پر کار خود را در نیویورک و مجمع عمومی سازمان ملل سپری کرد و تحولات مهمی اتفاق افتاد. مهمترین موضوع روز چه در سطح منطقه و بینالمللی ادامه نسل کشی در فلسطین اشغالی است و به رغم ادعاهای توقف جنایات و صلح در غزه مطرح شده، فلسطینیان بیگناه در معرض کشتار و قحطی هستند.
وی افزود: در دو سال گذشته ۸۰ هزار انسان بیگناه در غزه کشته یا مفقود شدند و دو برابر این تعداد مجروح شدند و غزه به تلی از خاک تبدیل شده و شورای امنیت و سازمان ملل از هرگونه اقدام حداقلی برای توقف نسل کشی درماندهاند. بحث کارگزارانسانی و بین. المللی برای حمایت و شکستن حصر ادامه دارد و بازدلشت ۵۰۰ نفر از اعضای کاروان پایداری به نوعی جنایت جنگی برای اطمینان از نسل کشی و گرسنگی مردم فلسطین است.
اسماعیل بقائی در ادامه با اشاره به اینکه رویکرد سه کشور اروپایی در رابطه با موضوع هستهای، بهویژه در دو سه ماه گذشته، رویکردی غیرمسئولانه و مخرب بوده، افزود: سه کشور اروپایی عملاً از سازوکار موسوم به حلوفصل اختلافات در برجام سوءاستفاده کردند تا خواستههای آمریکا را بر شورای امنیت سازمان ملل متحد تحمیل کنند. هر سه شرطی که این کشورها برای جلوگیری از سوءاستفاده از این سازوکار گذاشتند، شروطی غیرمنطقی بود.
وی ادامه داد: با وجود این، ما بنا به مصالح خود تصمیم گرفتیم بر اساس تعهدات پادمانی خود با آژانس بینالمللی انرژی اتمی وارد گفتوگو شویم. تفاهمی که حاصل شد، برای شکلدهی به یک سازوکار جدید جهت همکاری بین ایران و آژانس بود که مورد رضایت آژانس نیز قرار گرفت. در ابتدا کشورهای اروپایی از آن استقبال کردند، اما بعداً به نوعی آن را رد نمودند. متعاقباً مباحث دیگری مطرح شد؛ از جمله شرط غیرمنطقیای از سوی سه کشوری که خود عضو برجام بودند، برای اینکه ایران وارد مذاکره با آمریکا شود، که اساسا شرطی غیرمنطقی بود. بنابراین اروپاییها نتوانستند خود را بهعنوان یک طرف مذاکره بالغ و صاحب اراده نشان دهند و قطعاً شرایط از این پس متفاوت خواهد بود از گذشته.
بقائی خاطر نشان کرد: درخصوص ادعای آنان مبنی بر باز بودن مسیر دیپلماسی باید گفت؛ بله، این یک گزاره کلی است. ما معتقدیم مسیر دیپلماسی هیچگاه بسته نمیشود. ما از همه ابزارها برای تأمین منافع ملی کشور خود استفاده میکنیم و هرگاه تشخیص دهیم که دیپلماسی مؤثر و ثمربخش است، در استفاده از آن تردید نخواهیم کرد. اما چیزی که اروپاییها ثابت کردند، این بود که دیپلماسی به این شکل، دستکم با این سه کشور اروپایی، ثمربخش نیست.
آژانس به عنوان نهادی تخصصی و فنی، باید بر وظایف و صلاحیتهای فنی خود متمرکز باشد
در ادامه نشست خبری، خبرنگار ایرنا از سخنگوی وزارت خارجه پرسید: اخیرا رافائل گروسی مدیر کل اژانس بینالمللی انرژی اتمی در مصاحبهای، ضمن انتقاد تلویحی از حملات آمریکا و رژیم صهیونیستی به تاسیسات هستهای ایران، گفته است که باید به گفتگو و دیپلماسی اعتماد کرد. وی همچنین اتهامها مبنی بر اینکه گزارشهای وی نوعی چراغ سبز به اسراییل و آمریکا برای حمله به ایران بوذه را رد کرده و تاکید کرده که طبق گزارشهای آژانس تصریح شده بوده که ایران برنامه ساخت سلاح هستهای نداشته و اکنون هم چنین برنامهای ندارد. وی سپس آژانس را قربانی جستجو برای یافتن مقصری برای حملات به تاسیسات هستهای ایران معرفی کرده است. واکنش شما به این سخنان چیست؟
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ گفت: ما بدون تردید، رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا را مقصر و مسئول حملات غیرقانونی علیه تأسیسات هستهای صلحآمیز ایران و نیز علیه تمامیت سرزمینی و حاکمیت ملی کشور میدانیم. با این حال، آنچه همواره بر آن تأکید کردهایم این است که گزارش آژانس و متعاقباً سوءاستفاده سه کشور اروپایی و آمریکا از آن گزارش برای صدور قطعنامهای در شورای حکام، بهانه و فضایی فراهم کرد تا رژیم صهیونیستی و آمریکا بتوانند از آن سوءاستفاده کنند.
وی ادامه داد: نکتهای که مدیرکل آژانس به درستی به آن اشاره کرده، این است که هیچیک از گزارشهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی، هیچ اشاره یا مدرکی دال بر انحراف برنامه هستهای ایران از مسیر صلحآمیز ارائه نکرده است. این گزاره، کاملاً دقیق و درست است. در چنین شرایطی، انتظار میرفت آژانس بینالمللی انرژی اتمی اقدام رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه تأسیسات هستهای ایران را بهسرعت محکوم کند؛ نه فقط به این دلیل که چنین اقدامی بر اساس حقوق بینالملل و منشور ملل متحد غیرقانونی است، بلکه از آن رو که بر پایه قطعنامههای آژانس و مصوبات مجمع عمومی سازمان ملل متحد، هرگونه تعرض به تأسیسات هستهای صلحآمیز کشورها ممنوع اعلام شده است.
بقائی افزود: انتظار ما همواره از آژانس، بهعنوان یک نهاد تخصصی و فنی، این بوده است که بر وظایف و صلاحیتهای فنی خود متمرکز بماند و از اظهارنظرهایی که شائبه نفوذپذیری از آمریکا و برخی کشورهای غربی دارد، پرهیز کند. امیدواریم آنچه در دو سه ماه اخیر رخ داد، درسی باشد برای همه طرفهای ذیربط، از جمله خود آژانس و مسئولان آن، تا در اظهارنظرهایشان درباره موضوعات تحت صلاحیتشان دقت بیشتری داشته باشند و اجازه ندهند صلاحیتها و مسئولیتهای فنی آژانس از سوی کشورهایی که بارها ثابت کردهاند هیچ احترامی برای حقوق بینالملل و تعهدات پادمانی قائل نیستند، مورد سوءاستفاده قرار گیرد.
اقدام اخیر سه کشور اروپایی حرکتی از سر لجاجت و در راستای اجرای درخواست آمریکا بود
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره محورهای دیدار وزیر خارجه با دبیرکل سازمان ملل متحد گفت: در نیویورک نشست مهمی با دبیرکل سازمان ملل متحد داشتیم و گفتگوهای صریح و سازندهای انجام شد. یکی از موضوعاتی که مطرح گردید، اقدام سه کشور اروپایی در سوءاستفاده از شورای امنیت و سازوکار حل اختلاف برجام بود. ما به تفصیل دلایل خود را مبنی بر غیرقانونی بودن اقدام سه کشور اروپایی مطرح کردیم.
وی ادامه داد: مضافاً باید در نظر داشت که قطعنامههایی که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ به بهانه موضوع هستهای ایران تصویب شدند، عموماً یا با اجماع یا بدون مخالفت کشورهای عضو به تصویب رسیدند. حداقل میتوان گفت که هر پنج کشور عضو دائم شورای امنیت به آن قطعنامهها رأی مثبت دادند.
بقائی افزود: حال شرایط امروز را مقایسه کنید؛ در حال حاضر حداقل دو عضو دائم شورای امنیت با این روند مخالفت کردهاند. این موضوع نشان میدهد که حتی میان اعضای دائم شورای امنیت نیز درباره بازگرداندن آن قطعنامهها اجماع وجود ندارد.
سخنگوی وزارت خارجه گفت: اساساً ما قائل به این نیستیم که شورای امنیت تصمیمی اتخاذ کرده است؛ در معنای حقوقی و منطقی، شورای امنیت هیچ تصمیمی نگرفته است. اتفاقی که افتاده، اقدام سه کشور اروپایی یعنی فرانسه و انگلیس (به عنوان دو عضو شورا) بهعلاوه آلمان برای بازگرداندن قطعنامههای تحریمی است. این موضوع را نیز به تفصیل به دبیرکل سازمان ملل متحد متذکر شدیم. اعتقاد ما بر این است که مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ باید در موعد مقرر، یعنی ۱۸ اکتبر (۲۶ مهرماه)، خاتمه یابد و موضوع هستهای ایران اساساً از دستور کار شورای امنیت خارج شود. اقدام سه کشور اروپایی، علاوه بر ایرادات جدی از لحاظ قانونی، از حیث حقوقی نیز موجب نوعی آشفتگی در شورای امنیت و سازمان ملل متحد شده است.
بقائی با اشاره به اینکه مشخص نیست که عملاً چه چیزی را بازگرداندهاند، زیرا درخواستهای مطرحشده پیشتر بسیار روشن بود و برخی از آن موارد عملاً منتفی و بیموضوع شدهاند، گفت: از اینرو به نظر میرسد که اقدام اخیر سه کشور اروپایی، بیش از آنکه مبتنی بر یک محاسبه عقلانی و بررسی ابعاد حقوقی موضوع باشد، حرکتی از سر لجاجت و در راستای اجرای درخواست آمریکا و بدون در نظر گرفتن منافع، مصالح و اعتبار خود این سه کشور به عنوان طرفهای برجام بوده است.
وی ادامه داد: به همین دلیل، ما معتقدیم که اقدام دبیرخانه سازمان ملل متحد در صدور اطلاعیههای مربوط به تحریمها هیچگونه وجاهت قانونی ندارد و فاقد منطق حقوقی است. موضع ایران در این زمینه مورد حمایت کشورهای چین و روسیه نیز قرار دارد. روسیه به عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت، بهسرعت غیرقانونی بودن این اقدام را یادآور شد.
سخنگوی وزارت خارجه گفت: ما اعتراض و انتقاد خود را نسبت به عملکرد دبیرخانه شورای امنیت اعلام کردهایم و معتقدیم که اقدام سه کشور اروپایی، به دلایل مذکور، هیچ تعهدی را برای دولتهای عضو سازمان ملل متحد ایجاد نمیکند. انتظار داریم کشورها، در راستای صیانت از اصول منشور ملل متحد، از تبعیت از این اقدام سه کشور اروپایی که نوعی تحمیل بر ساختار شورای امنیت به شمار میآید، خودداری کنند.
از هیچ ابزار دیپلماتیک برای اثبات حقانیت ایران دریغ نخواهیم کرد
اسماعیل بقائی در پاسخ به پرسش دیگری گفت: این اقدام سه کشور اروپایی نه تنها از نظر ما، بلکه از نظر شش عضو از پانزده عضو شورای امنیت، ناموجّه بوده است. چهار عضو شورای امنیت، در دو نوبت به پیشطرح بازگرداندن قطعنامههای تحریمی که سه کشور اروپایی پیشنهاد کردند، رأی منفی دادند و آن را حمایت نکردند. در واقع، حتی دو عضو دیگر، از جمله رئیس دورهای شورای امنیت، نیز موضعی متفاوت اتخاذ کردند؛ رئیس شورای امنیت که اولین پیشنویس قطعنامه را ارائه کرده بود، خود رأی ممتنع داد. این شکاف در آرای شورای امنیت نشاندهنده اختلاف نظر جدی حتی در میان اعضای شورا نسبت به درستی و منطقی بودن اقدام سه کشور اروپایی است.
وی ادامه داد: اما برای روشن شدن دلایل غیرقانونی بودن اقدام سه کشور اروپایی کافی است به سابقه عملکرد این سه کشور و آمریکا مراجعه کنیم؛ از سال ۲۰۱۵ که برجام به تصویب رسید و قطعنامه ۲۲۳۱ صادر شد، ایران تا سال ۲۰۱۹ بهطور کامل به تعهدات خود پایبند بود و پس از آن، بر اساس حقی که در متن برجام، یعنی بند ۳۶ پیشبینی شده بود، تصمیم به کاهش تدریجی و پلکانی تعهدات خود گرفت. در واکنش به خروج غیرقانونی آمریکا از برجام، سه کشور اروپایی از سال ۲۰۱۹ در انجام تعهدات خود دچار قصور جدی شدند و مرتکب نقض فاحش تعهدات شدند. وضعیت آمریکا نیز روشن است؛ این کشور عامل اصلی و مسبب بروز همه این مشکلات است.
بقائی با اشاره به اینکه از نظر منطقی و حقوقی، هیچیک از این چهار طرف صلاحیت توسل به سازوکار حل اختلاف در برجام را نداشتند؛ خاطرنشان کرد: بنابراین اقدام آنها غیرقانونی است. ما از هیچ ابزار دیپلماتیک یا دیگر ابزارهای لازم برای اثبات حقانیت جمهوری اسلامی ایران و قانع کردن جامعه بینالمللی به خودداری از پذیرش آثار و تبعات مترتب بر این اقدام غیرقانونی، دریغ نخواهیم کرد.
تکرار این گزاره که «برنامه هستهای ایران را به عقب انداختهایم»، تغییری در واقعیت صلحآمیر بودن برنامه هستهای ایران ایجاد نمیکند
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره آینده تعاملات ایران با سه کشور اروپایی و اظهارات جدید رئیس جمهور آمریکا گفت: ما فعلاً برنامهای برای مذاکره نداریم. در این مرحله، تمرکز ما بر بررسی آثار و تبعات ناشی از اقدام سه کشور اروپایی و آمریکا است. البته طبیعی است که دیپلماسی، به مفهوم تداوم تماسها و رایزنیها، همچنان ادامه داشته باشد؛ هرگاه احساس کنیم که دیپلماسی میتواند ثمربخش باشد، قطعاً بر اساس مصالح و منافع کشور تصمیمگیری خواهیم کرد.
بقائی ادامه داد: در خصوص اظهار نظرهای مقامات آمریکایی و افتخار آنها به ارتکاب یک عمل مجرمانه، باید تأکید کرد که تکرار این سخنان صرفاً مسئولیت بینالمللی دولت آمریکا را سنگینتر میکند. اعتراف و اذعان به انجام یک اقدام مجرمانه و غیرقانونی، هیچگونه اعتباری برای آمریکا به همراه نخواهد داشت؛ بلکه تنها برای جامعه بینالمللی و ملت ایران ثابت میکند که آمریکا یک بازیگر قانونشکن و غیرمتعهد نسبت به قواعد و قوانین پذیرفتهشده بینالمللی است.
وی خاطر نشان کرد: تکرار این گزاره از سوی مقامات آمریکایی که «برنامه هستهای ایران را به عقب انداختهایم»، به هیچ عنوان تغییری در واقعیت امر ایجاد نمیکند؛ که برنامه هستهای ایران همواره صلحآمیز بوده است و اقدام آمریکا و رژیم صهیونیستی بدون تردید یک عمل مجرمانه و غیرقانونی بر اساس تمامی قوانین و قواعد حقوق بینالملل محسوب میشود.
